Uyuz musun? Scabies'e maruz kalınca (uyuz olunca) neler yapılmalı...
Nereden çıktı bu başlık diye düşünmeyin...Son zamanlarda maalesef ülkemizde uyuz salgını tekrar görülmeye başlamış. Ne üzücü ki eskiden dermatologlar senede maksimum 2 hastaya denk gelirken, artık günde 4-5 hastayı bu şikayetten dolayı tedaviye alıyormuş. Tamam da senin bu konuda uzmanlığın nedir? Dermatolog da değilsin diye düşünebilirsiniz :) çok da haklısınız...
2016 yılında henüz çalışırken ve çocuklarım 2,5 yaşındayken evde yatılı kalan ablamız erkek arkadaşından dolayı uyuz oluyor. O dönem yoğun çalıştığım için akşamdan akşama kendisini çok az görüyorum, dikkatimi çeken bir şey olmuyor. Evde o esnada çalışan 2 Türk yardımcımız daha var. Onlar gün içerisinde yatılı ablamız kaşınırken "uyuz musun?" diye gülüp, hatta kaşınmasına da yardımcı oluyorlar. Ancak kimse bana konudan bahsetmiyor maalesef...
Bir süre sonra çocuklarımızın vücudunda, el, ayak, hatta kafasında (çocuklarda saçlı deride de olabiliyormuş) kabartılar ve yoğun kaşıntı meydana geliyor. Alerji uzmanına gidip çocukları muayene ettiriyoruz, ciltte kuruluk var deniliyor, kremler ve özel sabunlar alıyoruz ama bir türlü geçmiyor. Kaşıntılar öyle artıyor ki çocuklar uykuda bile kaşınır hale geliyor. Bu süreçte yatılı ablamız bir hafta sonu izne gidiyor ve bir daha dönmüyor, kendisinden haber alamıyoruz. O vakit ne sebeple ayrıldığını anlamıyoruz. Bir kaç hafta alerji sanarak söylenenleri yapıyoruz ama sonuç nafile. Sonra çocuklarımızı dermatoloji doktoruna götürüyoruz ki hepimizi şok eden teşhis konuluyor; çocuklarımız uyuz olmuş :(
Eve geldiğimizde konulan teşhisi diğer Türk yardımcılarımız ile paylaşıyoruz. O zaman hepimiz gerçeği anlayabiliyoruz maalesef. Konuyu öğrendikten sonra ayrılan ablamızın kaşınmasından bahsediyorlar ancak onun uyuz olabileceğini hiç düşünmediklerini, şakasını yaptıklarını, gerçekte uyuz olabileceğini düşünmedikleri için de bize söylemediklerini belirtiyorlar. Onun da uyuz olduğuna dair hiç bir şey söylemediğini, geçici bir durum olduğunu düşündüklerinden bahsediyorlar. Gerçekten o günkü duygularımı ve 2,5 yaşındaki çocuklarımın maruz kaldığı acıyı, yaşayacakları yoğun kimyasal tedavinin etkilerini düşündüğümde hala içim acıyor.
Dermatoloğumuz bize uyuz tedavisinin nasıl olması gerektiğine dair uzun bir bilgilendirme yapmıştı. Evdeki herkese ayrı, ayrı reçete ve tedavi verdi. Evet yanlış duymadınız evdeki herkese ve onların da temaslı olduğu herkese tedavi uygulanması gerekiyor. Kimsenin başına gelmesin elbette ancak tecrübe tecrübedir diye yola çıkarak yaşadığımız süreçte nelere dikkat etmek gerekiyor. Nasıl bir yol izlemelisiniz kısaca burada yazacağım.
Bana bir şey olmaz demeyin; kişisel hijyeninize çok dikkat ediyor olsanız ve her gün duş alsanız bile maalesef konunun temiz olmakla ilgisi yok. Uyuz bulaşlı kişiyle temaslıysanız doktor tarafından reçete edilen losyonlardan kullanmanız gerekiyor. İlk defa uyuza maruz kalıyorsanız şikayetleriniz temastan 2 ila 5 hafta sonrasında oluşabiliyor. Daha önce uyuz olduysanız 4 gün içerisinde bile şikayetler ortaya çıkabiliyor. Diğer hastalıklarda da olduğu gibi bunun da bir kuluçka süresi var, vücuda yerleşmesi için bir süre gerekiyor. Bu sebeple erken teşhis ve tedaviye başlamak çok önemli.
İzolasyon şart; tıpkı covid-19 da olduğu gibi uyuz bulaşlı kişi ve temaslılar tedavi süresince kimseye risk oluşturmamak ve arınabilmek için sosyal mesafeye özen göstermeli. Uyuz her ne kadar çok çabuk bulaşmasa bile, tekstil eşyalarından ve ten temasından bulaşabiliyor. Hem sizin hem etrafınızdaki kişilerin konforu için ilk tedavi süresince izolasyon gerekli.
Titiz Uygulama; Evde teninizin değdiği tüm eşyaları gözden geçirmelisiniz. Yıkanabilecekleri 60 dereceden az olmayacak şekilde yıkamalı ve teninizin değdiği kısımları sıcak ütü ile ütülemelisiniz ki uyuz paraziti ancak etkisiz hale gelsin. Benim tavsiyem gözden çıkaracağınız bir kaç parça giyim eşyası belirlemek ve sürekli aynı eşyaları kullanmak. Diğer eşyalarınızı da yıkayabiliyorsanız yıkayın, yıkayamadıklarınızı da bir süre büyük bir çöp poşetine koyup ağzı sıkıca kapatın, 10 gün süreyle orada kalsın ki beslenecek ve gidecek yer bulamayan parazit etkisiz hale gelsin. Halı vb. tüm tekstili kaldırın ve yıkatın derim. Yastık ve yorganlarınızı da sık sık yıkayıp değiştirmeniz önemli. Örneğin; vücudunuza ilacı sürdünüz akşamdan sabaha ilaçlı bir şekilde uydunuz, sabah duş aldınız yeniden aynı yastık kılıfı ve çarşaflarla uyumayın, parazitler tekstilde yaşayabilidiği için tekrar vücudunuza gelmesin. İlaçları uygularken parmak araları, eklem kıvrımlarına sürmeyi atlamayın. Bolca kaşındığınız için tırnaklarınızın bu süreçte olabildiğince kısa olması ve sık sık ellerinizi de ilaçlamayı atlamayın .
Uyuz olmuş kişide bir süre daha kaşıntı ve deride kabarıklıklar devam ediyor, çünkü bu parazit deri altında kanallar yapıp buraya yumurtalarını bırakıyor, dolayısıyla bu yumurtaların tamamen yok olması için uzun bir süre önleyici tedavi ve derinizde oluşan kızarıklıklar için de merhemler ve losyonlar kullanmaya devam etmeniz gerekebilir.
Unutmayın bu parazitlerden kurtulmak mümkün sadece disiplinli ve dikkatli olmak gerekiyor. Kimse tecrübe etmek zorunda kalmasın ancak yaşamak zorunda kalanlar için bu yazım, küçük de olsa bir ışık olmuştur diye düşünüyorum. Sevgiyle kalın...
